Sabit Kur Rejimi Ne Zaman Bitti? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Değerlendirme
Ekonomik terimlerin çoğu kulağa soğuk ve uzak gelir; “sabit kur rejimi” de bunlardan biridir. Fakat bu kavramın bitişi, sadece bir ekonomik karar değil, aynı zamanda toplumun farklı kesimlerini farklı şekillerde etkileyen derin bir dönüşümdür. Bu yazıda, bu önemli kırılma noktasını sadece ekonomi penceresinden değil; toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet merceklerinden de inceleyerek, birlikte düşünmeye davet ediyorum. Çünkü ekonomi, yalnızca rakamlardan ibaret değildir; hayatlarımızın dokusuna kadar işleyen bir güçtür.
Sabit Kur Rejimi: Kısaca Ne Anlama Geliyor?
Sabit kur rejimi, bir ülkenin para biriminin değerinin başka bir para birimine veya para sepetine sabitlenmesi anlamına gelir. Türkiye’de bu uygulama uzun yıllar boyunca ekonominin istikrarını sağlamak amacıyla tercih edildi. Fakat 2001 ekonomik krizi, bu rejimin sürdürülebilirliğini sorgulattı ve Türkiye, 22 Şubat 2001’de sabit kur politikasını terk ederek dalgalı kur sistemine geçti. Bu tarih, sadece ekonomi tarihine değil, toplumsal dönüşüm süreçlerine de damgasını vurdu.
Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden: Kadınların Empatisi, Erkeklerin Çözümcülüğü
Ekonomik dönüşümler, toplumun farklı cinsiyetleri için farklı anlamlar taşır. Sabit kur rejiminin sona ermesiyle birlikte artan kur dalgalanmaları ve ekonomik belirsizlikler, en çok kadınları etkiledi. Çünkü kadınlar, özellikle hane içi ekonominin yöneticileri olarak, enflasyon, fiyat artışları ve gelir dengesizliklerini ilk hisseden kesim oldular. Bu durum, onların toplumsal dayanışma ve empati temelli yaklaşımlarını daha da güçlendirdi. Kadın girişimciler, kooperatifler ve sosyal ekonomi projeleri bu dönemde daha fazla görünür hale geldi.
Erkekler açısından ise durum daha analitik ve çözüm odaklı bir çerçevede ilerledi. Özellikle iş dünyasında ve finans sektöründe erkeklerin ağırlıklı olduğu karar alma mekanizmaları, sabit kurun sona ermesinin ardından risk yönetimi, stratejik planlama ve piyasa adaptasyonu gibi alanlara odaklandı. Bu iki farklı yaklaşım —kadınların toplumsal duyarlılığı ve erkeklerin sistematik çözüm arayışları— aslında birlikte ele alındığında daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ekonomi vizyonu sunuyor.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Eşitsizliğin Yeni Yüzleri
Dalgalı kura geçiş, ekonomik eşitsizlikleri daha görünür hale getirdi. Kur artışları, ithalata dayalı sektörleri zor durumda bıraktı, bu da istihdamda ciddi dalgalanmalara yol açtı. Özellikle kırılgan gruplar —kadınlar, gençler, göçmenler ve düşük gelirli aileler— bu süreçten en çok etkilenenler oldu.
Ancak bu kırılma, aynı zamanda çeşitlilik ve sosyal adalet kavramlarını yeniden düşünmemiz için de bir fırsat sundu. Ekonomik adaletin sağlanmasının yalnızca makroekonomik göstergelerle değil, aynı zamanda kapsayıcı politikalarla mümkün olduğu daha net anlaşıldı. Toplumsal cinsiyet eşitliği, işgücü çeşitliliği ve gelir dağılımı adaleti gibi konular, ekonomik karar alma süreçlerinde daha fazla yer bulmaya başladı.
Birlikte Düşünelim: Yeni Ekonomi Düzeni Kimin İçin?
Bugün dalgalı kur rejiminin içinde yaşıyoruz ve bu sistemin artılarını ve eksilerini deneyimliyoruz. Peki, bu yeni düzen gerçekten herkes için adil mi? Kur politikaları, toplumun tüm kesimlerini eşit şekilde mi etkiliyor? Kadınların ve erkeklerin farklı deneyimlerini, çeşitliliğin yarattığı zenginliği ve sosyal adaletin gerekliliklerini politika yapım süreçlerine yeterince yansıtıyor muyuz?
Belki de bu soruların yanıtları, gelecekteki ekonomik sistemlerin nasıl şekilleneceğine dair ipuçları taşıyor. Ekonomi, yalnızca merkez bankalarının ya da finans uzmanlarının alanı değildir; hepimizin yaşamını etkileyen kolektif bir hikâyedir. Bu yüzden, sabit kur rejiminin sona ermesinin ardından geçen yıllara bakarken, meseleye sadece döviz kurlarıyla değil; insan hikâyeleriyle, eşitlik arayışlarıyla ve ortak geleceğimizle birlikte bakmalıyız.
Sonuç: Ekonomi, Toplumun Aynasıdır
Sabit kur rejiminin 2001’de sona ermesi, Türkiye ekonomisi için bir dönüm noktasıydı. Fakat bu olay, aynı zamanda toplumsal cinsiyet rollerini, çeşitlilik tartışmalarını ve sosyal adalet arayışlarını da yeniden şekillendirdi. Ekonominin diliyle toplumun dili, burada kesişti. Bugün bu kesişim noktasında durup şu soruyu sormak belki de en anlamlısı: Yeni ekonomik düzeni sadece piyasa dengeleriyle mi, yoksa insan hayatlarının çok yönlü gerçekleriyle mi şekillendireceğiz?
Siz ne düşünüyorsunuz? Sabit kur rejiminin sona ermesi, sizin hayatınızda ne gibi etkiler yarattı? Farklı cinsiyetlerin, kimliklerin ve sosyal grupların bu süreçteki deneyimlerini birlikte tartışabilir miyiz?